معرفی حوزه علمیه و مرکز فرهنگی _ تحقیقاتی امام صادق(ع) در بامیان (انگیزه و اهداف، بخش‌های مجتمع علمی، فرهنگی امام صادق(ع) و آشنایی با ساختمان حوزه علمیه و مرکز فرهنگی و تحقیقاتی امام صادق(ع))
انگیزه و اهداف
قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ[1]
آیا آنانیکه اهل علم و دانش اند با مردم جاهلِ نادان یكسانند؟
توانمندی و پیشرفت هر ملت و جامعه‌ای بستگی به میزان رشد و شکوفایی علمی، فرهنگی و فکری آنان دارد، ملتی می‌توانند با سربلندی از میان امواج پر تلاطم بحران‌ها به‌سوی ساحل نجات راه یابند و از میان کشاکش رقابت‌های بیرحمانه و فراز و فرود روزگار پیروزمندانه سر بر آورند كه پایه‌ها و استوانه‌های محكم و پایدار اعتقادی و فرهنگی خود را بر بنیاد علم و اندیشه و تعقل درست و محکم پایه گذاری كرده باشند[2] و خود را از نظر دانش و بینش در سطح جهانی و مقیاس‌های قابل قبول بشری و بین المللی برسانند.
به همین خاطر “حوزه علمیه و مرکز فرهنگی-تحقیقاتی امام صادق(ع)” با توکل به خداوند و امید به استعدادها و توانمندی‌های نسل جوان کشور بخصوص طلاب علوم دینی و دانشگاهیانی که بزرگترین نیرو و سرمایه علمی مردم ما محسوب می‌گردند؛ می‌کوشد تا زمینه را برای فعالیت‌های علمی و فرهنگی در جامعه فراهم سازد و راه را برای رشد فكری آنان تا آنجایی كه مقدور است مساعد گرداند.
هدف از تأسیس حوزه علمیه و مرکز فرهنگی و تحقیقاتی امام صادق(ع) این بوده است تا به خواست خداوند در بامیان باستان جهت ارائه و عرضه خدمات علمی، پژوهشی، فرهنگی و آموزشی در بخش‌های مختلف علوم اسلامی مرکزی بوجود آید که بتواند در کنار دانشگاه راه را برای شکوفایی استعداد‌های خلاق و پویای همه علاقه مندان و پویندگان علم و دانش و دوست داران فرهنگ اسلامی فراهم سازد و در سایه تضارب آراء و اندیشه‌ها بستر تکامل و پیشرفت علمی را هموارتر گرداند که خوشبختانه و به توفیق خداوند و همت هیأت مؤسسان و همکاری مردم و مؤمنین کار ساختمانی این مرکز به بهترین وجه به پایان رسیده و تکمیل شد و در آستانه دو عید بزرگ قربان و غدیرِ سال 1394 اولین آزمون ورودی آن با شرکت بیش از 500 داوطلب برگزار گردید، گرچه تعداد قبول شدگان اولین آزمون حدود دوصد نفر می رسید اما با توجه به امکاناتی که حوزه در اختیار داشت از میان آنان صدنفر را در دو بخش برادران و خواهران، از دوره مقدماتی تا رسایل و مکاسب گلچین نمود از آن پس هر سال با توجه به ریزش و امکانات حوزه در اول هر سال پذیرش داشته است که اینکه حدود بیش از صد نفر طلبه برادر و خواهر در این حوزه مشغول تحصیل هستند.
حوزه علمیه و مرکز فرهنگی و تحقیقاتی امام صادق(ع) در عین ارج نهادن به همه ی احزاب، نهاد‌ها و حلقات سیاسی و شخصیت‌های ملی و دولتی و احترام به نظرات و اندیشه‌های نیک شان، به عنوان یک نهاد مستقل دینی، علمی و فرهنگی؛ بدور از دخالت و تأثیر گزاری‌های آنها کار و فعالیت خود را در محوریت دین مبین اسلام تنظیم نموده و به دور از تعصب ورزی‌های قومی، زبانی و تحجّر گرایی مذهبی تلاش می نماید تا با جلب و حمایت صاحبان فكر و قلم و عالمان و هنرمندان بیدار و متعهد کشور بستر یك حركت نو و پویای علمی و فرهنگی را در جامعه فراهم آورد.
بنیان گذاران این مرکز بزرگ علمی و فرهنگی با تأسی از سیره و روش علمی، آموزشی و تربیتی حضرت امام صادق(ع)، بر این باورند که تنها در پرتو تعالیم پویا و اخلاقیات وحدت بخش اسلامی؛ که بر اساس کرامت و عزت انسانی بنا نهاده شده و همه ی مذاهب و صاحبان علم و اندیشه را به تعامل در برابر همدیگر فرا می خواند؛ می‌توان به این مرکز از نظر علمی جامعیت بخشد و زمینه‌های ارائه و توسعه ی علوم مختلف را در آن فراهم ساخت و به تربیت و پرورش استعداد‌های خلاّق، مبتکر و متعهدی دست یافت که بسانِ چشمه ساران همیشه جاری منبع توسعه و گسترش علوم گردند و نهال اندیشه و تفکر بشری را به بار و بر نشانند و از سوی دیگر معتقدیم که با تکیه به تعهد و مسئولیت الهی و انسانی دانش آموختگان و فرهیختگان؛ باید به کاربردی کردن آموخته‌های علمی آنان نیز همت گماشت و زمینه‌های بهره رسانی از دانش و علم آنان را در میان مردم و جامعه فراهم نمود،[3] زیرا اسلام کسب علم و دانش را نه بخاطر علم تنها بلکه برای عزت و تکامل جامعه و سعادتمندی دنیا و آخرت بشر می‌داند[4].
بخش‌های حوزه علمیه و مرکز فرهنگی – تحقیقاتی امام صادق(ع)
با توجه به نیازمندی‌های فعلی و امکانات مرکز، فعالیت‌های علمی، تحقیقاتی، فرهنگی و خدماتی این آن در سه بخش ذکور و اناث به شرح ذیل در نظر گرفته شده است:
۱ـ بخش آموزش
در موارد ذیل به فعالیت می‌پردازد:
الف- علوم حوزه؛ پایه
ب- آموزش علوم قرآنی
ج- كلام و عقاید
د- فلسفه
هـ- تاریخ اسلام
و- فقه مقارن
ز- حقوق
ح- علوم حدیث
ط- اخلاق اسلامی
ک_ روش تحقیق، تألیف و نویسندگی
ل- آموزش مهارت‌های تبلیغی
در بخش‌های مختلف آموزشی با توجه به امکانات و توان حوزه علمیه، تلاش ما بر این است تا نیاز‌های ضروری جامعه افغانستان را در آن مد نظر گرفته و با جلب و جذب بهترین و ورزیده ترین اساتید و آموزگاران در موضوعات یاد شده؛ بتوانیم بهترین زمینه را برای فراگیری علوم فراهم سازیم و با ایجاد کادرهای علمی و اداری فعال و با تجربه؛ با کیفیت ترین نظام آموزشی را در قسمت‌های یاد شده بوجود آوریم.
۲ ـ بخش فرهنگی و تبلیغات که شامل فعالیت‌های زیر می گردد:
الف. فعالیت‌های دینی، مذهبی و فرهنگی:
در جامعه ی کنونی افغانستان که از یک سو مردم آن در میان اختلافات و امتیاز جویی‌های قومی، زبانی، حزبی و منطقه ای فرو رفته و از سوی دیگر به خاطر سال‌های درازی که مردم ما در اثر حاکمیت حاکمان جور و جهل پرور امیران گذشته دچار ضعف فرهنگی و محرومیت آموزشی بوده و در گرداب مشکلات فقر مادی فرصت هیچ تلاش و فعالیت فکری و علمی را نمی‌یافته باعث شده تا خرافات و کج اندیشی‌های بسیاری در باور و اندیشه مردم ما جا باز کند، بطوری که امروز بسیاری؛ آنها را جزء عقاید، اندیشه و باورهای دینی می‌شمارند و این مسأله کار را برای فعالیت‌های تبلیغی بسیار سخت و دشوار ساخته است، بخصوص که در این اواخر امواج تبلیغاتی و تهاجم فرهنگی بیگانگان این مشکلات را دو چندان ساخته و مسئولیت این کار را سنگین تر نموده است.
امّا حوزه علمیه و مرکز فرهنگی-تحقیقاتی امام صادق(ع) با اعانت از خداوند متعال و تکیه به علم و منطق می‌کوشد تا با دست یابی به مهارت‌ها و تجربیات گذشته و استفاده از وسایل و امکانات روز زمینه‌های فعالیت وسیع و گسترده تبلیغی را برای مبلغان و پرچمداران بیداری و آگاهی جامعه فراهم سازد و در برابر خرافات، کج اندیشی ها، انحرافات و تهاجمات فرهنگ بیگانه؛ با بر افروختن مشعل روشنگر “بیّنه” به مقابله بپردازد و یقین داریم که: “الَّذِینَ یُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَّهِ وَ یَخْشَوْنَهُ وَ لا یَخْشَوْنَ أَحَداً إِلَّا اللَّهَ وَ كَفى بِاللَّهِ حَسِیباً”[5]
(این سنّت خداوند است در حق) آنانی که تبلیغ رسالت خدا كنند و از خدا مى ترسند و از هیچ كس جز خدا نمى ترسند و خدا براى حساب به تنهایى كفایت مى كند.
ب. فعالیت‌های هنری:
هنر کمالی است که می‌تواند روی احساسات، عواطف و هوش انسان اثر ژرف و عمیقی را از خود به جای بگذارد، هنر چه در ابعاد تجسمی آن که عبارت است از عکس، نقاشی، طراحی، چاپ و… و چه در ابعاد نمایشی آن که در قالب تئاتر و فیلم به صحنه کشیده میشود و چه به عنوان ادبیات که به شکل داستان، شعر، نمایشنامه، فیلمنامه و یا به عنوان نرم افزاری عرضه می‌گردد در جای خود می‌تواند به مراتب در جهت دادن، آگاهی و دگرگونی افکار، باورها و جهت گیری‌های جامعه کارآمدی بیشتر و مؤثرتری را داشته باشد، زیرا یک هنرمند چیره دست و ماهر می‌تواند در قلب و روان جامعه راه پیداکند و ذهن و فکر مردم را به تسخیر خود در آورد و به راحتی پیام خود را به مخاطبین خود القا نماید.
به همین خاطر هنر بخصوص در جامعه امروزی از کاربرد بسیار بالا و وسیعی در تمام مسایل و اهداف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و از جمله دینی و مذهبی؛ بر خوردار است لذا حوزه علمیه و مرکز فرهنگی – تحقیقاتی امام صادق(ع) با توجه به اهمیت هنر می‌کوشد تا در این بخش با استمداد از هنرمندان جامعه گام‌های مثبتی را بردارد و با تعهد بخشیدن به هنر از آن در جهت شکوفایی استعدادها، وحدت، همدلی، بالا بردن آگاهی عامه و بخصوص جهت بسط و توسعه فرهنگ الهی و دینی استفاده نماید.
ج. فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی شامل زیر مجموعه‌های ذیل است:
۱- كتابخانه و سالن مطالعه
۲- مركز تحقیقات کامپیوتری و اینترنتی(که متاسفانه به خاطر نبود امکانات قادر به فعالیت آن نشده ایم)
3ـ بخش پاسخ به سئوالات شرعی و خدمات اجتماعی:
یکی از بزرگترین مشکلات مردم ما در حال حاضر مشکلات حقوقی و جنجال‌های اجتماعی و خانوادگی است که حوزه علمیه و مرکز علمی – تحقیقاتی امام صادق(ع) با راه اندازی این بخش می‌کوشد تا جلو بسیاری از مفاسد و در گیری‌های اجتماعی، خانوادگی و… را بگیرد و با دادن مشاوره راه عدالت، مصالحه و دوستی را در پیشروی طرف‌های منازعه قرار دهد و مظلوم را نسبت به گرفتن حقش یاری رساند و نیز سعی می‌ورزد تا مشکلات و موانع ازدواج جوانان را که یک سنت مؤکد دینی است رفع نماید و با آگاهی بخشی درست به مردم، رسومات و سنت‌های غلطی را که باعث اسراف، تبذیر و ضربه وارد کردن به اقتصاد مردم میشود و به عنوان یک فرهنگ غلط و دست و پا گیر در زندگی شان راه یافته از میان بردارد.
آشنایی با ساختمان حوزه علمیه و مرکز فرهنگی و تحقیقاتی امام صادق(ع)
حوزه علمیه و مرکز فرهنگی و تحقیقاتی امام صادق(ع) از نظر ساختمانی در چهار طبقه و در زمینی به مساحت هشت هزار متر مربع و با زیر بنای هر طبقه به مساحت 717 متر مربع بنا شده است، که هر طبقه ی آن دارای امکانات و خصوصیات زیر است:
طبقه زیر زمین (اول)
1ـ سالن مطالعه ذكور به گنجایش 150نفر مطالعه كننده همزمان
2ـ سالن مطالعه اناث به گنجایش 100 نفر مطالعه كننده همزمان
3ـ نماز خانه و سالن اجتماعات (البته نمازخانه موقت است تا زمانی که مسجد ساخته نشده)
هر سه سالن طوری ساخته شده كه در صورت برگزاری مراسم، سمینارها و اجتماعات بزرگ می‌توان از همه آنها به عنوان یک سالن استفاده نمود.
4ـ مخزن و محل نگهداری و حفظ کتاب‌ها
5ـ دفتر اداری كتابخانه
6ـ چای خانه
طبقه همكف(دوم)
1ـ دفاتر اداری
2ـ دفتر مراجعات مردمی و پاسخ به مسایل و مشكلات شرعی و حقوقی
3ـ اتاقهای تدریس و آموزش
4ـ سالن تحقیقات كامپیوتری و اینترنتی
5ـ سرویس بهداشتی و وضوخانه
6ـ چای خانه
طبقه سوم
1ـ خوابگاه محصلین ذکور
2ـ حمام، و سرویس بهداشتی
3ـ آشپز خانه
4ـ سالن برای اجتماعات و درس‌های عمومی
طبقه چهارم (بخش خواهران)
1ـ كلاس‌های درس
2ـ اتاقهای اداری
3ـ سرویس‌های بهداشتی
4ـ آشپزخانه
طبقه چهارم کاملا از سایر طبقات مجزا است، و ورودی های آن از بیرون و همچنین از داخل ساختمان جدا در نظر گرفته شده.
یکی از دست آوردهای مهم فعالیت‌های هیات موسسان حوزه علمیه و مرکز فرهنگی-تحقیقاتی امام صادق(ع) در سال ۱۳۹۳ تهداب گذاری مسجد و مصلای بزرگ امام صادق(ع) می باشد این مسجد که در زیربنای دوهزار متر در دو طبقه (زیربنای ۴۰۰۰ مترمربع) در نظر گرفته شده؛ اولین کلنگ آن با حضور و مشارکت، والی سابق ولایت بامیان محترم جناب غلامعلی وحدت، شاروال بامیان جناب فطرت، قومندان امینه، محترم حاج عبدالرحمن شهیدانی وکیل مردم بامیان در پارلمان، علما، نمایندگان مردم، و… به زمین زده شد و در سال1401نصب گنبد، ایزوگام پشت بام، گج کاری طبقه دوم و نصب پنجره ها این مسجد که به پایان رسیده اما بقیه کار ساختمانی آن به علت نداشتن بودجه متوقف است.
[1] – قرآن کریم سوره الزمر آیه 9
[2] – امام علی(ع): “یا معشرالفتیان، حصنوا اعراضکم بالادب و دینکم بالعلم” ای جوانان! آبرویتان را با ادب و دین تان را با دانش حفظ کنید/ تاریخ یعقوبی ج2 ص210
“اعلموا أن کمال الدین طلب العلم و العمل به” آگاه باشید که کمال دین در طلب دانش و به کار بستن آن است / الکافی ج1/ص30
رسول الله(ص): “العلم حیاة الاسلام عماد الایمان” علم حیات اسلام و ستون ایمان است/ نهج الفصاحه ح2019
[3] – رسول الله(ص): “خیر العلم ما نفع” بهترین دانش آن است که سودمند باشد/أمالی الصدوق:1/394 منتخب میزان الحکمه:404.
[4] – امام علی(ع):” وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلَامُ أَعَزُّ الْعِزِّ الْعِلْمُ لِأَنَّ بِهِ مَعْرِفَةُ الْمَعَادِ وَ الْمَعَاشِ، وَ أَذَلُّ الذُّلِّ الْجَهْلُ، لِأَنَّ صَاحِبَهُ أَصَمُّ، أَبْكَمُ، أَعْمَى، حَیْرَانُ. نام كتاب: نزهة الناظر و تنبیه الخاطر،حلوانى، حسین بن محمد بن حسن بن نصرمحقق / مصحح: مدرسة الإمام المهدی عجل الله تعالى فرجه الشریف، قم، 1408 ق
” بالاترین عزت علم و دانش است زیرا که توسط آن (راه‌های) شناخت (سعادت) آخرت و دنیا به دست می‌آید و بدترین ذلت و خواری نادانی است زیرا که نادان (در برابر حقایق و در زندگیش همانند) کر و لال و کور در وادی سرگردانی و تحیر به سر می‌برد./نزهة الناظر/ص70، ح65.
[5] – احزاب / 39
