انتخاب رشتۀ دوم برای طلاب و معلمان
این روزها، برخی از دوستانم که از طلاب علوم دینی هستند یا با مدارک فنی و تجربی (علوم طبیعی) به تدریس در مکاتب/مدارس اشتغال دارند، چه به صورت حضوری و چه از طریق پیام‌رسان‌ها، این پرسش را مطرح می‌کنند: «در دانشگاه چه رشته‌ای را انتخاب کنیم؟»
پاسخ من به این عزیزان یک جمله است: «رشته‌ای را برگزینید که مکمل آموخته‌ها و فعالیت‌های حرفه‌ای شما باشد.»
به عبارت دیگر، میان رشته‌های تحصیلی موجود، سه نوع رابطه قابل تصور است:
1. رابطۀ تکمیلی (رشته جدید، دانش و مهارت‌های قبلی را تکمیل می‌کند.)
2. رابطۀ تکراری (مطالب رشته جدید مشابه یا هم‌پوشانی زیادی با دانسته‌های قبلی دارد.)
3. عدم ارتباط (بین دو رشته هیچ سنخیتی وجود ندارد.)
(البته تعارض بین رشته‌ها به ندرت پیش می‌آید و معمولاً قابل چشم‌پوشی است.)
نمونه‌های کاربردی
الف) رشته‌های بی‌ارتباط: برای یک طلبه یا معلم، رشته‌هایی مانند وترنری (دامپزشکی) یا زراعت (کشاورزی) هیچ ارتباطی با حوزۀ تخصصی او ندارد. بنابراین، تحصیل در این زمینه‌ها نه‌تنها به دانش قبلی او چیزی اضافه نمی‌کند، بلکه ابزار جدیدی نیز برای ارتقای شغلی وی فراهم نمی‌آورد.
ب) رشته‌های تکراری: اگر یک طلبه، فقه و معارف اسلامی یا شرعیات را به عنوان رشتۀ دانشگاهی انتخاب کند، با حجم زیادی از مطالب تکراری مواجه خواهد شد که ممکن است به مرور باعث خستگی و کاهش انگیزه او شود. در چنین مواردی، تحصیل در رشتۀ دوم نه‌تنها موجب تعمیق دانش نمی‌شود، بلکه حتی ممکن است باعث بی‌رغبتی نسبت به آموخته‌های قبلی گردد.
رشته‌های تکمیلی: برای طلاب و معلمانی که با سند علوم دینی یا علوم پایه (ریاضی، فیزیک، کیمیا (شیمی)، بیالوژی (زیست) و…) فعالیت می‌کنند، رشته‌هایی مانند علوم تربیتی می‌تواند بسیار مفید باشد. این رشته نه‌تنها به آن‌ها کمک می‌کند تا از دانش و تجربۀ قبلی خود به شکل بهینه‌تری استفاده کنند، بلکه مهارت‌های جدیدی برای تدریس مؤثرتر، مدیریت آموزشی و ارتباط با مخاطبان (در محیط‌هایی مانند مدرسه، مکتب، دانشگاه یا حتی منبر) در اختیارشان قرار می‌دهد. این امر به نوبۀ خود موجب افزایش رضایت شغلی، اعتماد به نفس و موفقیت آنان می‌شود.
یادداشت پایانی: شما نیز با توجه به تخصص و تجربۀ خود، می‌توانید رشته‌های بی‌ربط، تکمیلی و تکراری را معرفی کنید تا دوستانتان بتوانند تصمیمی آگاهانه بگیرند. این راهنمایی می‌تواند مسیر تحصیلی و شغلی آنان را متحول کند!
علی‌شاه فایق