چرا شیعیان “یا علی” میگویند؟ چرا “یا خدا” نمی گویند، در صورتی که علی(ع) بنده خدا است و استعانت، مخصوص خدای متعال است: به همین جهت، همیشه می گوییم: ایاک نستعین.

۱. بر اساس آموزه‌های وحیانی نظیر آنچه در پرسش اشاره شده، فقط باید از خداوند کمک خواست؛ ولی اولیای الهی به خصوص امیرمؤمنان(ع) به عنوان بنده خالص و مخلص خدا مظهر اسمای حسنای الهی است. امام صادق(ع) فرمود: «نحن والله الأسماء الحُسنى: به خدا قسم ما اسمای نیكوی الهی هستیم» .بنابراین یاد نام علی(ع) در هنگام کارهای دشوار یا برخاستن از زمین در واقع یاد مظهر اسم ” معین” خداوند است. ظهور و تجلی عینی یاری خواستن از خداوند تلقی می‌شود.

۲. مدد خواستن از علی(ع) در طول استعانت از خداوند است و نه در عرض آن. این گونه استعانت‌های طولی در قرآن کریم بسیار مطرح شده؛ مثلا خداوند در قرآن می فرماید: «وَاسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ؛ از شكیبایى و نماز یارى جویید». بنابر این، همان طور که استعانت از صبر و صلوة با استعانت از خداوند منافاتی ندارد، بلكه در طول یاری خواستن از خداوند و عین درخواست و استعانت ازاوست، مدد خواستن از علی(ع) و دیگر امامان نیز همین گونه است.

به علاوه این گونه رفتارها ناشی از برخی سفارشات و توصیه های پیامبر خداست : «ذكر علی عباده؛ یاد علی عبادت است». یاد نمودن از حضرت در انجام كارها به نوعی عبادت خداوند محسوب می گردد و انجام آن بسیار پسندیده است.

۳. تعبیراتی همانند یا علی گفتن و یا علی مدد، استمداد و کمک خواستن از امیر المؤمنین (ع) است و تحت مفهوم کلی «توسل» قرار می گیرد؛ لذا با تبیین مسأله «توسل» پاسخ به این سوال نیز روشن خواهد شد.

توسل یعنی تمسک جستن به وسیله ای برای نیل به مقصود. چنانکه می دانید خداوند جهان را بر اساس نظام اسباب و مسببات آفریده است یعنی برای رسیدن به هر چیزی باید اسباب آن را دنبال کرد. نکته اساسی آن است که این اسباب بر دو گونه اند: اسباب مادی و اسباب معنوی. همانطور که روییدن گل به اسباب مادی خود مثل زمین، شخم زدن، کاشتن، آبیاری و مانند آن نیاز دارد، اسباب معنوی نیز در عالم هستی تاثیرات ویژه خود را دارند.

خداوند که همه هستی از اوست، برای اعطای فیض خویش اسبابی را قرار داده است و اموری را در جهت تقویت درگاه خویش و برآورده شدن حاجات به عنوان اسباب معنوی و وسایل معرفی کرده است. چنانکه در سوره مائده آیه 35 می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَةَ: ای کسانی که ایمان آورده‌‏اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید! و وسیله‌‏ای برای تقرب به او بجوئید».

در بسیاری از روایات یکی از مصادیق «وسیله» در آیه فوق، توسل به اهل بیت (ع) بیان شده است. به طور کلی، هر چه که صلاحیت نزدیک کردن انسان به پیشگاه الهی را داشته باشد، «وسیله» است. لذا همانطور که نماز، روزه، احسان به دیگران و… «وسیله» هستند، استمداد به انبیاء، ائمه و اولیا نیز «وسیله» است. بنابر این «توسل» استفاده از «وسیله» و تمسک به اسباب قرب خداوند است. این قرآن کریم است که به خاطر مقام عظیم پیامبر (ص) در نزد خداوند، استغفار آن حضرت برای مسلمین تائب را مقبول می داند. پس استغفار و دعا و خواسته پیامبر (ص) می تواند واسطه شود.

توجه به این نکته ضروری است: «توسل» که از باورهای مهم شیعه به شمار می آید، به هیچ وجه منافاتی با توحید ربوبی ندارد. شیعه صراحتا اعلام می کند که تدبیر همه عالم به صورت استقلالی با خداوند است و کسانی که به امر الهی «وسیله» معرفی شده اند هیچ گونه استقلالی از خود ندارند و تنها به اذن و اراده الهی است که می توان آنها را واسطه بین خود و خداوند قرار داد.

مطلب فوق، برگرفته از وب سایت های ذیل با تلخیص و ویرایش است:

۱. پرسمان قرآنی؛ ۲. حوزه نت؛ ۳. پایگاه جامع فرق و ادیان؛ ۴. مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی.