زندگی‌نامه حجت الاسلام و المسلمین شهید عبدالحسین رضوانی(1331- 1374)

بخش اول

حجت الاسلام و المسلمین شهید شیخ عبدالحسین رضوانی عالم مجاهد، زاهد متعبد، خطیب توانا  و فعال سیاسی معتدل و مصلحت‌گرای جامعه به شمار می‌رفت. تحصیلات خود را در حوزه کابل به انجام رسانید و با آغاز خیزش مردمی علیه دولت کمونیستی وقت او در صف مجاهدان قرار گرفت و همراه با دیگر مجاهدان مخلص خطه بامیان در جهاد مقدس مردم علیه دولت شرکت فعال جست و شاهد روزهای تلخ و شیرین جهاد بود، تلخی شهادت سید محمدعلی لم لم فرمانده دلیر میدان نبرد را با چشم سر دیده و شهادت دوست و همکار عزیزش سید محمدحسین فهیمی را نیز از نزدیک شاهد بوده است. شهادت جانانه آن عزیزان که او را نیز شیفته شهادت ساخته بود، خود نیز در آخر مظلومانه به آنان پیوست. فعالیت‌های سیاسی و نظامی را در قالب حزب حرکت اسلامی پی‌گرفت. از سال 1359 در قالب این حزب فعالیت کرد و تا آخر هم‌چنان به آن حزب وفادار ماند و در این حزب مسئولیت‌های مختلفی هم‌چون ریاست شورای تصمیم‌گیری زون مرکز، رئیس شورای ولایتی بامیان، معاون شورای عالی جهاد و‌ مسئولیت دفتر حرکت اسلامی در اصفهان را به عهده داشت، در سال‌های پایانی عمر خویش سمت مقام ولایت بامیان را نیز عهده دار بود.

1. تولد شهید رضوانی

عبدالحسین رضوانی فرزند خادم‌حسین در 12 حمل 1331 خورشیدی در مرکز ولایت بامیان، در قریه بنام شیوقد تیکر فولادی، در خانواده متدین دیده به جهان گشود و در سایه‌سار پدر و دامان پر مهر مادر پرورش یافت. مادر او به حلال و حرام الهی اهتمام ویژه داشت. پدر رضوانی در سال 1355 به عمر 55 سالگی و مادر او در سال 1393 به  عمر86 سالگی وفات می‌کنند.

2. کارنامه علمی و تبلیغی شهید رضوانی

         1-2. تحصیل معارف و علوم دینی

رضوانی، الفبای سواد آموزی را در دوره ابتدائیه در مکتب لیسه فولادی آغاز کرد، سپس در تحصیل علوم دینی پرداخت. جامع‌المقدمات، سیوطی، ‌حاشیه و قسمتی از لمعه را نزد حاج غلام‌حسن معروف به حاجی آخوند عاشورک و قوانین و معالم را نزد ملاعبدالله و حاج محمدامیر آموخت(سجاد محسنی، 1399) در اواخر سال 1347 جهت ادامه تحصیل عازم کابل گردید.

در مدرسه محمدیه به زعامت آیت‌الله سید محمد سرور واعظ پذیرفته شده و در آنجا ادامه تحصیل داد. کتاب مختصرالمعانی را نزد ملابیگ و اصول فقه را نزد شیخ محمد تقی وحیدی(سجاد محسنی، 1397) و رسائل را نزد سید محمدحسین فاضل از اساتید برجسته مدرسه محمدیه فراگرفت(هادی، 1397) و نیز مکاسب را در درس فاضل حضور یافت(رضوانی بامیانی، 1399).  در آخر کفایة‌الاصول را از محضر آیت‌الله واعظ فراگرفت(سجاد محسنی، 1397).  در آخر سال 1354 سطوح را کامل نموده و در سال‌های 55 و 56 به تدریس در مدرسه محمدیه مشغول گردید(مدارک تحصیلی موجود) و هم زمان در درس خارج آیت‌الله واعظ حضور می‌یافت. سید محمدحسین رضوانی بامیانی می‌گوید: بنده با شیخ عبدالحسین رضوانی به مدت یکسال کامل با هم در یک اتاق در مدرسه محمدیه بودیم. آقای رضوانی از جمله طلبه‌‌های شاخص و انگشت شمار آیت‌الله واعظ در سطح کل مدرسه محمدیه قرار داشت.  به خاطر سخت‌‌کوشی و تلاش بی‌و‌قفه، استعداد، قلم روان، تقوا و زهدی که داشت مورد توجه اساتید و ریاست مدرسه واقع شد(رضوانی بامیانی، 1399). رضوانی، مدتی کمی در قم و اصفهان نیز از محضر آیات عظام مکارم شیرازی و سید حسن امامی تلمذ نموده است. علی توسلی می‌گوید: رضوانی برایم تعریف کرد که نمره 20 از حوزه محمدیه کابل داشتم که موجب قبولی من در حوزه علمیه قم شد(توسلی، 1396).

رضوانی در سال‌های تحصیل در مدرسه محمدیه با محصلان دانشگاه از افراد منطقه ارتباط نزدیک داشت. او تنها به درس حوزوی بسنده نمی‌کرد، در کلاس‌های انگلیسی،‌ الجبر و مثلثات شرکت می‌نمود. هم‌چنین در کنار تحصیل در سخنرانی‌های شهید محمدحسین مصباح سنگلاخی، آیت‌الله محمد امین افشار و آیت‌الله واعظ شرکت می‌کرد تا روش و فن خطابه و ایراد سخن را به خوبی فرابگیرد(سجاد محسنی، 1399). او در مجله «برهان» مقاله می‌نوشت(محمدی، 1397). با حاکمیت رژیم کمونیستی در سال 1357، اوضاع سیاسی و امنیتی افغانستان به وخامت گرایید، علما و چهره‌های مخالف رژیم تحت تعقیب قرار گرفته و تعدادی از آنان دستگیر و زندانی شده و در نهایت به شهادت رسیدند. در چنین اوضاعی حوزه علمیه کابل تعطیل گردید و رضوانی به زادگاه خود بازگشت.

2-2. تدریس و تعلیم شهید رضوانی 

مدرسه دینی مهدیه فولادی در اوایل دهه 1350 توسط جمعی از متنفذان و عالمان دینی و وکلای مراجع در منطقه تأسیس شد و در سال 1355 مورد بهره‌برداری قرار گرفت. شهید رضوانی یکی از اساتیدی است که پس از بازگشت از ایران در سال 1370 به تعلیم و تربیت طلاب در آن مشغول گردید و در کنار فعالیت‌های سیاسی تا آخر عمر خویش به تدریس در این مدرسه ادامه داد(سجاد محسنی، 1399) و در این عرصه نیز خوش درخشیده و طلاب زیادی را تربیت کرد. برهانی می‌گوید: علیرغم گرفتاری‌ها و مشغله‌های سیاسی، استاد رضوانی یک مدرس توانمند بود. حقیر توفیق یافتم بخشی از کتاب معالم‌الاصول را در سال آخر عمر مرحوم استاد رضوانی، نزد ایشان تلمذ نمایم، و ایشان اشراف کامل بر معالم الاصول داشت و با بیان شیوا و جذاب آن را تدریس می‌کرد(برهانی، 1396). تدریس ایشان تا رسائل و مکاسب در این مدرسه ادامه داشت(واعظی و سعیدی، 1397).

هم‌اکنون طیف وسیعی از علما و طلاب فعلی مرکز بامیان از شاگردان شهید رضوانی هستند، افراد شاخص آن عبارت‌اند از:

1. سید محمد محمودی، مدرس حوزه تربیت مدرس اهل‌بیت(ع) بامیان؛
2. دکتر عبدالعلیم برهانی، تحصیل کرده حوزه علمیه قم (جامعة‌المصطفی العالمیة)؛
3. دکتر ابراهیم زکی، تحصیل کرده حوزه علمیه قم و استاد دانشکده شرعیات دانشگاه بامیان؛
4. حاج سید نصرالله واعظی، رئیس شورای علمای شیعه مرکز بامیان؛
5. حاج محمدیاسین احمدی، رئیس شورای علمای مرکز بامیان و مدرس مدرسه مهدیه؛
6. حاج عبدالرحمن رضوانی، رئیس سابق ارشاد، حج و اوقاف ولایت بامیان؛
7. حاج نصرالله بلاغی، مدیر عمومی امور مساجد ریاست ارشاد، ‌حج و اوقاف بامیان؛
8. شیخ محمد عیسی سعیدی، مدرس مدرسه مهدیه فولادی(واعظی، 1397؛ برهانی، 1396).

3-2. تبلیغ و خطابه شهید رضوانی 

رضوانی در سنگر تبلیغ، شخص کم نظیر و بسیار فعال بود. در خطابه، توانایی خاص داشت و در جرگه سخنوران برجسته به شمار می‌رفت. به گفته آقای  سیدجاوید، شهید رضوانی از ظرافت و ظرفیت طلیق‌السان و فصیح‌السان برخوردار بود؛ با فصاحت سخن می گفت؛ خوش خط بود و غنیمت برای مردم شیعه و خصوصاً مردم بامیان محسوب می‌شد(جاوید، 1396).  آقای هادی می‌گوید: در روز عاشورا در اصفهان، جمعیت مردمی «هیئت عزاداری حسینی پارک لاله»  به ده هزار نفر می‌رسید و آقای رضوانی سخنران این هیئت بود(هادی، 1397). سیدمحمدحسین رضوانی چنین می‌گوید:

آقای رضوانی یک مبلغ شهیر و منبری برجسته  و بی نظیر بود که با قاطعیت می‌توان گفت در آن زمان در مرکز بامیان سخنران و منبری همسان رضوانی نبود. یکی از امتیازات برجسته ایشان ­­این بود که حرفی را که بالای منبر می‌‌گفت مبتنی بر مطالعه بود و سخنانش درمان‌کننده دردها  و مؤثر بود. علیرغم اینها به تمام معنا به روز بود؛ مطابق شرایط زمان سخن می‌گفت. بر اثر مطالعه وسیع، اشراف خوبی نسبت به مسائل دینی، اعتقادی و فرهنگی داشت. از این سبب سخنانش گیرا، راهگشا و جذاب بود؛ آن گونه‌ که خواص می پسندیدند و عوام می فهمیدند و منبر ایشان خیلی پرجوش بود. هنگامی که از کابل به بامیان می‌آمد و در مدرسه مهدیه، تکایا و مساجد سخنرانی می‌کرد، مردم از کیلومترها راه دور با پای پیاده سیل‌آسا و مجنون‌وار در سخنرانی ایشان شرکت می‌کردند؛ زیرا، عمق‌ بحث، اخلاص، سوز دل و اثربخشی سخنان شهید رضوانی، مردم را شیفته و دلباخته سخنان وی می‌کردند. آقای رضوانی وقتی گریز روضه می‌زد، مردم متدین بسیار شدید گریه می‌نمودند(رضوانی بامیانی، 1399). برهانی می‌گوید: استاد رضوانی سخنران شهیر بود. به جرأت می‌توان مدعی شد که در میان علمای مرکز بامیان، در شیوه سخن گفتن، در فصاحت و بلاغت منحصر به فرد بود. زبان فصیح، بیان شیوا، و جذاب و اطلاعات علمی و سیاسی وسیع داشت. جامع‌المنبر بود هم برای اهل فرهنگ و سیاست سخن می‌گفت و هم برای توده مردم جذابیت داشت. در سفری که محمود مستری نماینده سازمان ملل متحد به بامیان داشت، مرحوم استاد رضوانی به عنوان والی بامیان در میدان هوایی به ایشان خیر مقدم گفت و در مدت چند دقیقه، ویژگی‌های بامیان، مردم بامیان، پیشینه‌ی تاریخی و جایگاه سیاسی بامیان، احزاب سیاسی را به دقت تبیین کرد(برهانی، 1396).

منبع: رویش های نو از دیار کهن، ج2، ص295-299.

غلام رضا  رضوانی و عبد الله جعفری

منابع

1. امامی، محمد امین]مدیر عمومی پولیس مردمی قومندان امنیه بامیان[، مصاحبه حضوری توسط علی‌رضا رضوانی، کابل، 1396.
2. باذل، امیر محمد]از اعضای حرکت اسلامی و دوستان رضوانی[، مصاحبه حضوری توسط علی‌رضا رضوانی کابل، 31/1/1397.
3. برهانی، عبدالعلیم ]تحصیل کرده قم و از شاگردان رضوانی[، مصاحبه انترنیتی علی‌رضا رضوانی کابل- قم، 9/12/1396.
4. توسلی، علی]معاونت حوزه علمیه خاتم النببین کابل[، مصاحبه حضوری علی‌رضا رضوانی، کابل، 1396.
5. جاوید، سید محمدعلی]رهبر حزب حرکت آزاد افغانستان[، مصاحبه حضوری توسط علی‌رضا رضوانی، کابل- منزل نامبرده، 1396.
6. رضوانی بامیانی، سیدمحمدحسین، مصاحبه انترنیتی توسط آقایان عبدالله جعفری، علی رضا رضوانی، 1399.
7. رحمانی، محمدعارف]وکیل سابق در پارلمان[، مصاحبه انترنیتی توسط علی‌رضا رضوانی، کابل، 26/11/1397.
8. زکی، محمد ابراهیم،]استاد دانشکده شرعیات دانشگاه بامیان[ مصاحبه انترنیتی توسط علی‌رضا رضوانی، تهران- بامیان، 1399.
9. فیضی، ضامن‌حسین]معاون رضوانی در شورای تصمیم‌گیری حرکت اسلامی[، مصاحبه حضوری توسط علی‌رضا رضوانی، کابل، 31/1/1397.
10. عباسی، سیدعلی‌جان]از فرماندهان سابق پاسداران جهاد اسلامی، بامیان[، مصاحبه حضوری توسط علی‌رضا رضوانی، بامیان، 2/4/1397.
11. مادر رضوانی،(درگذشته در 1393) صحبت با نگانده(علی‌رضا رضوانی) در موارد مختلف در سال‌های 1388 به بعد.
12. محسنی، محمدآصف]رهبر حرکت اسلامی و مؤسس حوزه علمیه خاتم النبیین کابل[، مصاحبه حضوری توسط علی ‌رضا رضوانی و نامه کتبی وی، کابل، 30/2/1397.
13. محسنی، محمد سجاد]معاون شورای علمای شیعه بامیان و وکیل اسبق مردم بامیان در شورای ولایتی و از دوستان رضوانی[، مصاحبه انترنیتی توسط علی‌رضا رضوانی، کابل – بامیان، 18/10/1396.
14. محمدی، سیدعلی اکبر]از همکاران رضوانی در حرکت اسلامی، بامیان[، مصاحبه حضوری علی‌رضا رضوانی، کابل، 31/1/1397.
15. مدبر، صادق،]رئیس سابق اداره امور کل و رئیس شورای مرکزی حزب انسجام ملی[، مصاحبه حضوری توسط علی‌رضا رضوانی، کابل- منزل نامبرده، زمستان 1396.
16. مدارک تحصیلی رضوانی در سال‌های تحصیلی در مدرسه محمدیه آیت‌الله سید سرور واعظ.
17. واعظی، سید نصرالله]رئیس شورای علمای شیعه مرکز بامیان و از شاگردان رضوانی[، مصاحبه انترنیتی توسط علی‌رضا رضوانی، کابل- بامیان، 18/2/1396.
18. هادی، سیدمحمدهادی]رهبر حزب حرکت اسلامی ملت افغانستان و از دوستان سیاسی و دوران تحصیلی رضوانی[، مصاحبه حضوری توسط علی‌رضا رضوانی، کابل، 1397.

                                                                                                                                                           علی‌رضا رضوانی و عبدالله جعفری